De evenaar verdeelt de aarde in het noordelijk en zuidelijk halfrond en de nulmeridiaan over Greenwich verdeelt de aarde in het westelijk en oostelijk halfrond. We weten niet beter dan dat dit het algemeen geldende lengte- en breedtegradensysteem is. Tot 1884 waren er echter verschillende systemen.

In Frankrijk (maar ook in Nederland en België) werd oorspronkelijk de Franse cartografie en dus ook de Franse nulmeridiaan gehanteerd. Het reken- en denkwerk voor de Franse cartografie werd gedaan door het Bureau de Longitudes en het Observatoire, gevestigd in het Observatoire aan de zuidkant van de Jardin du Luxembourg. Precies over die plek loopt ook de meridiaan. De Franse wetenschapper Arago heeft begin 19e eeuw veel werk verricht om de Franse meridiaan tot een internationale standaard te maken.

Dat is nooit gelukt, want in 1884 besloot de International Meridian Conference in Washington DC met overgrote meerderheid om de Greenwich meridiaan als wereldstandaard te kiezen en zo viel het doek voor de Franse meridiaan.

De Parijse Meridiaan kreeg in de 20ste eeuw weer bekendheid toen de Nederlandse kunstenaar Jan Dibbets eind jaren tachtig de opdracht kreeg van de gemeente Parijs om ter nagedachtenis aan Arago een kunstwerk te maken.

Precies op het Parijse deel van de nulmeridiaan, dwars door de stad, van zuid naar noord over zo’n twaalf kilometer, werden er 135 bronzen medaillons met de simpele inscriptie ARAGO geplaatst. Zomaar in het asfalt, op straat, in parken, op stoepen of onder de poort van een onverwachte doorgang.

Dan is er nog een bijzonder boek over de Parijse meridiaan. De Nederlandse schrijver Philip Freriks volgt de Parijsmeridiaan vanuit het zuiden naar het noorden, plaatje voor plaatje [De meridiaan van Parijs >>]. Het vinden hiervan bleek nog een hele opgave: ze zijn ingemetseld op bordessen, tussen bankjes in een park, onder een terrastafeltje, in het Louvre en op de top van Montmartre. De meridiaan snijdt dwars door het hart van Parijs. En het is langs deze lijn dat zich een belangrijk deel van de Franse geschiedenis ontvouwt.

Op dit detail van een kaart van de Haarlemmermeer zie je goed dat onze kaarten begin 19e eeuw nog volledig gericht waren op de Franse kartografie

Meer info bij BOL:

De meridiaan van Parijs
Philip Freriks